221. Arbeiderswoningen in traditioneel-ambachtelijke bouwstijl

Het gerenoveerde woningcomplex op de hoek van de Walpoort met de Sint Janssingel met in het midden de arbeiderswoningen.
Foto: Josephine Peren

De Walpoort is een verbindingsstraat tussen de Sint Janssingel en de Molenstraat. De naam van de straat verwijst naar een voormalige poort in een middeleeuwse stadsmuur (Westwal). De Walpoort behoort tot het middeleeuwse stratenpatroon van de stad. Aan de noordelijke zijde van de Walpoort is een blok van zes arbeiderswoningen gelegen, met huisnummers 35 tot en met 45. Op de hoek met de Sint Janssingel sluit het complex aan op de woonhuizen Sint Janssingel 46-48. De zes arbeiderswoningen zijn in 1884 gebouwd in opdracht van de fabrikant Willem Grasso, ten behoeve van werknemers van zijn machinefabriek.

De zes panden aan de Walpoort zijn opgetrokken in een traditioneel-ambachtelijke bouwstijl, met oog voor een verzorgde detaillering. Deze woningen hebben een rechthoekige plattegrond en tellen één bouwlaag onder een schilddak, gedekt met verbeterde Hollandse pannen. De gevels zijn opgetrokken in baksteen, met een hardstenen plint. Onder de bakgoot zit een bakstenen sierlijst. In de voorgevels bevinden zich gietijzeren sierankers, in de zij- en achtergevels zitten eenvoudigere muurankers. De woningen zijn later uitgebreid met een lagere uitbouw aan de achterzijde. Hierbij is een gedeelte van de oorspronkelijke achtergevel van de woningen uitgebroken. In het dakschild boven de achtergevel zijn dakvensters geplaatst.

De woningen hebben een eenvoudige ingangspartij. Die bestaat uit een vernieuwde paneeldeur met een gedeeld bovenlicht. Hier naast, ter plaatse van de woonkamer, zit een zesruits schuifraam. Het hoekhuis Walpoort 35 heeft geheel rechts nog een zij-ingang. Walpoort 45 heeft naast de voordeur nog een klein éénruits raam. De oorspronkelijke achtergevel van de arbeiderswoningen gaat grotendeels schuil achter een moderne aanbouw onder een vlak lessenaardak. De oostelijke kopgevel is vensterloos.

Het interieur van de woningen is gemoderniseerd. De uiterst eenvoudige dispositie is grotendeels gehandhaafd: op de begane grond is een kleine, vierkante hal met toegang tot de woonkamer. Hierin is een open keuken aangebracht en een trap naar de zolderverdieping, waar een slaapkamer en een bergruimte zijn ondergebracht. Sinds mei 2001 staat het complex geregistreerd als rijksmonument. Redengevende omschrijving voor de monumentale registratie: deze arbeiderswoningen zijn van algemeen belang. De arbeiderswoningen bezitten cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische ontwikkeling, als illustratie van arbeidershuisvesting, tot stand gekomen in opdracht van een fabrikant. De eenvoudige arbeiderswoningen zijn voorts van belang als voorbeeld van een typologische ontwikkeling. De arbeiderswoningen zijn van belang vanwege functionele en typologische zeldzaamheid.