week 4 - 24 januari 2024  - 271 Wa vinde gij d’rvan? 2 Cor Swanenberg uit Berlicum heeft al 25 jaar een wekelijkse dialectrubriek in De Brug, de regionale huis-aan-huiskrant aldaar. Toevallig ontving hij ongeveer tegelijk met mij een brief van iemand die dacht dat Cor ermee ophield en dat hij daar erg blij mee was. Ik geef hierbij graag de reactie van Cor weer:

Jan Luysterburg

'D’r waar d’r ok inne, ik zal de naam van dieje klippel mar nie noeme, die liet weete da-t-ie blij waar da’t eindelijk mi menne klèts gedaon waar en da’t hog tijd waar da’k’s ophiel mi m’ne zeever. Ge begrept zeker wel da’k dieje minkuukel noit van ze leeve nie blij zal maake. Zen opmèrking kan men gin klap schille. Van die miezermènnekes die ’t verstand nie hebben um èige taol en kultuur te wardeere, hoef ik m’n èige toch niks òn te trekke. Ik gò vurloopig lèkker deur, want ik kan m’n vaaste leezers nie in de steek laote. Ik gò d’r godsgloeiend gruts op dè’k nog alt zóveul volgers heb. Ons veurnimmen mag dus duidelijk zen: durgaon!' 

Ook van Riny Boeijen uit Berghem ontving ik een reactie:

'Leuk, Jan dat je zoveel positieve reacties hebt gekregen naar aanleiding van de zure brief van de heer Van Loon. Gewoon doorgaan. Je kunt het nooit iedereen naar de zin maken.'

Uit Roosendaal ontving ik een reactie van Piet en Diny Schepers:

'Heb jouw dialecttekst in aangehaalde kranten gelezen: de moeite waard en qua inhoud herkenbaar. De reactie van de Heer van Loon was ronduit negatief. Een andere weer positief en lichte ironisch: leuk om te lezen.

Hoewel ik niet een echte dialectkenner ben, denk ik wel dat de taal die jij spreekt en noteert afwijkt van het Bergse. Het Bergse waar de Heer van Loon zich mee afficheert is in die zin (bijna) een andere taal. Maar dat mag en kan geen reden zijn om af te geven op de buren.'

Monda van Diesen uit Ossendrecht schrijft:

'Beste Jan,

Nou weet ik eigenlijk niet of ik moet reageren op dit onderwerp. Je vraagt of de lezers willen reageren. Ik ben zelf schrijver, maar ik lees natuurlijk ook altijd de stukjes van mijn “collega” schrijvers. Zodus reageer ik nu maar als lezer .

Den heer van Loon is nogal negatief over de dialectrubriek. D’r zèn altij vur en tegestaanders. Da d’edde mej alles. Iederjeen mag t’er over denken, zoas t’ie wil. Mar net as Yvonne krijg iek ok diekwels positieve rejacsies. Veul meesse leze de dialectrubriek. Da’s mijn ondervinding.

‘T zou toch spijtig zijn da’det dialect jelemaol zou verdwijne. Iek vraog mun eige diekwels af hoe het toch zou komme dat de jeugd gèn dialect mjeer spreekt. Dan denk iek: wai giengen vroeger toch ok naor school en veul kienders gienge toch ok nao de lagere school nog verder ljere. Èn wai blev wél dialect spreke.

Jan, gij schreeef destijds in de dialectrubriek een stuk getiteld: Verdwijnt dialect, het volgende: De laatste studies geven aan dat het dialect zeker niet verdwijnt, maar verandert.

Iek zal eens goed gaon lustere , as iek de kaans krijg, om de jeugd stiekum af te luistere as ze bai mekaore zijn. Iek zèn er benieuwd naor welke verschieel iek zal w’ore.'

M'n eigen reactie
Eerst heb ik even getwijfeld of ik de heer Van Loon wel serieus moest nemen. Meende hij wat hij schreef of wilde hij mij eens uitdagen? Ik heb toch maar besloten om uit te gaan van het eerste.

Het berichtje van de heer Van Loon geeft aan, dat hij er geen flauw benul van heeft, dat de dialecten een belangrijk stuk cultureel erfgoed vormen. Ze zijn veel ouder dan het Standaardnederlands. Het huidige Nederlands is trouwens voortgekomen uit vroegere dialecten. Alleen al het feit dat de heer Van Loon nog de discriminerende term ABN (de afkorting voor Algemeen Beschaafd Nederlands) gebruikt geeft aan, dat hij op taalkundig gebied kennelijk al tientallen jaren onder een steen ligt. De Brabantse dialecten zijn net zo beschaafd als het Standaardnederlands, meneer Van Loon!

Omdat het Standaardnederlands veel jonger is dan de Nederlandse dialecten, is die taal ook veel armer. Mensen als Wim Daniëls wijzen er al vele jaren op, dat de Brabantse dialecten ongeveer twee keer zo veel klanken kennen als het Nederlands. In de dialecten zijn er ook veel meer woorden, vooral wanneer het gaat om het uitdrukken van gevoelens. En ze hebben veel meer spreekwoorden en uitdrukkingen. Het verdwijnen van de dialecten zou dan ook een enorme verarming betekenen.

De dialecten verdwijnen echter voorlopig nog lang niet. Taalwetenschappers constateren dat ook de huidige jeugd nog volop dialect spreekt. Natuurlijk, er zijn woorden die verdwijnen. Bijvoorbeeld omdat bepaalde voorwerpen niet meer gebruikt worden. De dialecten zijn levende talen en die veranderen in de loop van de tijd. Maar veranderen is niet hetzelfde als verdwijnen.

Ik waardeer uw eerlijkheid, meneer Van Loon, maar er zijn gelukkig weinig mensen die het met uw standpunt eens zijn. U hoeft deze rubriek niet te lezen, maar u mag honderden mensen niet dit pleziertje misgunnen.

Tot volgende week!

Geschreven door: Jan Luysterburg