week 46 - 29 november 2023  - 263 Peter Borremans heeft in het boek Streek & Taal Oost-Brabant een leuk verhaaltje gevonden met de titel: Veurleeze: Merie waar 'n goei vreijentijdsdichterès. Ze ha pas 'n bundelke úit èn ik moewg in de boekeweek same mi heur optreejen in 't theaterke van Vught. Merie waar kèij-zinnoewèchtig. Ze ha daor alt veul laast af èn nou ha ze pas van d'n dokter pillekes gekreege um d're wekker in bedwang te haauwen ès ze op t poodium ston; bèta-blokkers of zóiets.

Jan Luysterburg

Merie zaat mi men in 'n kèimerke te zweete vur ze op moes. Ze had d'r pil in d'ren blaowe zoudoek gedrèijd èn nou moes ze dè ding toch wèl gòn vatte, vuulde ze.

En wè waar d'r nou gebeurd! Die pil leek hillemòl opgelost; d'r zaat enkelt 'ne groote geelwitte vlèk in d're snotlap. Dus wè din Merie van èrremoei! Ze begos te sèbbelen op dieje vlèk. En dè holp merakels. Ze din d'r skón gedichte op 't poodium zoowès 't gin man beeter ha kunne doen!

Mar nò d pauze moes Merie nog 'ne keer op. En wir wier de daor gruwelek onrustig van. Dus zij zocht wir in d'r tasje nor de zoudoek èn gerdimme, daor vond ze in 'n aander vèkske van d'r tas d're zoudoek mi de pil d'r nog in!

Ik vroeg Merieje wor ze d'n uurste keer dan op gesèbbeld ha.

'Snot ...! Vergimme', riep ze.

Vond u dit Oost-Brabants moeilijk om te lezen? Michel de Koning heeft daar onder het pseudoniem Giel van Gastel in de zomer van 1997 het volgende over geschreven:

'Nog jin dieng wou'k zèègen: 't is nie makkelijk om dialect te lezen. Ik weet 't genogt. Bij sommigte woorden zulde dèènken: 'Dieje Giel van Gastel kan 't gèèf begaojen. Gooi't mar in m'n pet. Ier kan'k weinig van vort vertellen.'  Dan probeer-d-t gewôôn 'ààrdop te lezen en ge zul zien, dà't dan echt mee valt.

Agge bevobbeld jin ziet staon, is dà Gastels vor 't Nederlàànse woordje een. Jist is Gastels vor eerst en geword Gastels vor gehoord. 't Woord 'us'ouwen lijk op 't jiste gezicht wel van d'n ààndere kàànt van de wèèreld, mar't is gewôôn Gastels vor huishouden. We spreken 'ier ommes de h nie uit. We slikke wel mjir wà-d-in. Zo is't verniezeld* klein woordje à gin Frââns mar Gastels vor als.

In veul gevallen stao t'r 'n sterreke (*) bij woorden of uitdrukkingen die meschient te moeilijk zouen kunnen zijn. Aol wâ-d-'n sterreke-n-'ee gekregen word-achterin't boekske uitgeleed.

Zou't lukken? ik dèènk 't wel, 'ee. En àànders roepte mar.'

Nou heeft u pech, want Peter heeft dit overgenomen uit dat boekske, dus u kunt niet achterin kijken om de betekenis van verniezeld op te zoeken. Ik ben benieuwd of u zelf de betekenis kunt raden.

Peter vertelt ook het een en ander over zichzelf:

'Op de laogere school aon de Nuuweweg op Woogeraaje, kreege we van onder aandere de Lösterbörg stilleeze en aartopleeze. Vur aartopleeze kreeg iek ondaanks m'n andicap stottere voldoendes.

Baaj de logopediste, thuis en baaj aandere gelege'ede lees iek aartop (vroeger op sienterklaosaovud).

Als lector ben iek ien de kaark nie geschikt. 'n Vurdracht ien 't Dialectcafé ouwe, ok nie.

Iek gao twij ochtende ien de week naor Titurel en daor las 'n vrouwke al 'n kerstgedicht vur. Van te vurre motte we saome iet aartop zegge. De tekst aartop leeze mag ok.

Vroeger ieuw iek spreekbeurte vur de klas (lts). Mej aontekeninge erbaaj, dat gieng wel. 

De VRT zendt twij vurleesproogramma's uit, naomelek De Vurleesclub en Wienteruur. 

Ien de biblioteek van Woogeraaje leeze de beste kienders vur. De beste gaor wir naor de provincieaole vurleeswedstrijd. Dus iek neem aon dat op de baosisschool aondacht aon aartopleeze wor besteed. Un koers leeze, acteere, tonpraote, meschien schreef m'n neef Ad daor iet oover.' 

Zoals ik vorige week al meldde was Ad Borremns, de neef van Peter, te ziek om iets voor deze rubriek te schrijven. Inmiddels gaat het weer goed met hem. Hopelijk kunnen we spoedig weer zijn leuke stukjes te lezen krijgen.

Is het u trouwens opgevallen, waarde lezers, dat Peter steeds meer in zijn eigen Woogeraajse dialect durft te schrijven? En dat hij daarin steeds beter wordt? We zijn razend benieuwd hoe hij deze vaardigheid in de toekomst nog verder gaat ontwikkelen. Ga zo door, Peter!

Tot slot
Merkt u ook, dat op TV, in de krant en op social media weer steeds meer het woord 'Hollands' wordt gebruikt wanneer eigenlijk 'Nederlands' wordt bedoeld? Ik erger me daar vreselijk aan. Hiermee worden de inwoners van tien provincies gediscrimineerd. Hollanders wonen in Noord- en Zuid-Holland, maar in Noord-Brabant wonen Brabanders, in Zeeland wonen Zeeuwen en in Limburg wonen Limburgers. Dat zijn allemaal geen Hollanders! Mijn advies: Let hierop en accepteer het niet!

Tot volgende week!

Geschreven door: Jan Luysterburg