week 27- 12 juli 2023  - 243 De Kraant 2 Beste Jan', schrijft Monda van Diesen, 'Bij deze mijn bijdrage voor de Halsterse krant/Zuidwestkrant over De Krant. De Krant met een hoofdletter, zoals BN/de Stem, het AD of etc.

Jan Luysterburg

De kraant, w’emme um jaore g’had. Vanaf toen we een paor jaor getrouwd waore toe’da mun echtgenoot overleed. Wel zeker mjeer dan veftig jaor waore we geabonneerd oep het toenmaolige Brabants Nieuwsblad. ‘s Morregus om zes ure viel ie al ien de bus!

Mun man bladerde hem even dur vur dattie naor zun waark gieng en ‘s aves ging ie um dan uitgebreid leze. En as het koffietijd was, dan ging iek zo’n twintig minuutjes de kraant leze. Nie langer, want dur was waark aan de wienkel.

Toen iek het drukker kreeg, gieng iek “koppen snelle”. Iek keek wa de hoofdartikele waore, mar daor bleef het baai. En laoter wier het nog aarger, toen keek iek allleen nog mar wie atter dwood was!

Toen mijn man overleed em iek de kraant mar oepgezeed, want da “d'alleen te leze, da’s zoonde van het geld.'

Iek luster ‘s morreges om zeuven ure al nor het nuuws oep de radio. En agge dan ‘s aves om acht ure nor het journaol kekt, dan krijgde hetzelfde nuuws, mar dan mej beeld erbaai! En iek vin agge naor het journaol kekt, dan edde het belangrekste nuuws toch gewoord?

En agge de wekelijkse kraantjes: de Bode en de ZuidWestkraant leest dan wiite ok het streeknuuws! Vur mijn ies da genoeg! Iek blef wel baai de tijd!'

Richard Musters kijkt op zijn manier naar de krant:

'Iek em dikwuls in de kraant gestaon. Niej omda iek nouw zo belangerijk zen wor. Of da iek zo gèère m’n naom lees in d’n kraant. Mar agge in de politiek zit dan motte wel in de publicitèèt komme, want aandurs bestao de nie. En ok as vurzitter van Erwonnen Leeveskracht aal iek nog wellus de kraant. Niej om mijn persontje, want zoo interessaant zen iek niej. Mar wel om te zurge da Erwonne Leeveskracht un bietje bekend bleft bij de meesse.

D’r is de afgeloope jaore wel veul veraanderd. Vroeger moeste vur ut nieuws te weete waachte tot ut sjoernaol saavus of d’n kraant d’n aandere morge. Mar dur de opkomst van al die sosjaale media kunde nouw jil de dag dur ut nieuws volge. Ok op de websites van de kraante zelluf. Die papiere kraant staot dan ok vol meej artikele die ge al laank gelèèze et. Waor iek nog wel meerwaorde in zien vur de papiere kraant zen achtergrondverhaole en reportazies. Mar die ziede nie zo veul. Ut zen vural groote plaotjes meej weinig tekst.

Mar toch bleft de papiere kraant nuttig wor. Ge kun ter bijvurbeeld verveelende vliege of perrewepse meej dood slaage. En d’r is niks beeters om zeiknatte schoene te dròge dan een goeie prop kraantepapier d’r in te stoppe.'

Uit de volle envelop van Peter Borremans pakken wij het volgende op:

De kraant betekent de krant en 'n kraantje is een krantje. Wanneer iets erg afgelegen is, zo'n beetje aan het einde van de wereld, dan zeggen we: 'Daor emme ze't meej kraante dichtgeplakt'.

Uit het Halsters woordenboek: 'Daor edde 't Braobants Nieuwsblad aon. Dat wordt gezegd van 'n smaoimeut, iemand die altij van vanalles en nog wa op de hoogte is en d'r mar op los roddelt.'

In het Etymologisch woordenboek heeft Peter gevonden, dat krant een verkorting is van courant, dat weer ontstaan is uit de 18de eeuwse naam courante nouvellen, 'lopend nieuws'.

'Wijle mèèn vaoder zeej vroeger: 'De kraant breng te leuges in 't laand en un zaok mot un advertentie ien de kraant zette, terwijl ze ondertusse al iemand ebbe aongenome.'

Iek ben al veul jaore geabonneerd op BN/DeStem en al veul jaore krèèg iek uis-aon-uisblaoje.

Iek kèèk jirst naor ooverlijdensadvertenties en dan d'n rest. Ien verbaand meej m'n autisme lees iek niej alles mir.

Op sportief gebied sting iek soms ien d'n kraant, dus vur Kees van Naorte (Jansen) was iek niej interessaant. Op diejelektgebied staon iek al veul jaore ien de Alsterse Kraant en d'n Zuidwestkraant van d'n Lösterbörg, ge wit wel, d'n dieje meej z'n fottoo ien d'n kraant.'

Peter moet ook wel eens lachen met wat in de krant staat: 'Aantal deelnemers van de wandelvierdaagse loopt achteruit.'

Da mag wel in de kraant. Wordt gezegd wanneer er iets bijzonders gebeurt, er iets gebeurde dat men niet verwachtte. De bijgedachte is: alles wat belangrijk is komt in de krant te staan.

Bedankt weer, Peter!

Nog geen nieuw woord

Omdat ik een extra artikel heb ingelast (over Raodiejoowpraotjes weet u nog?), is er deze week nog geen nieuw woord. Eerst moet immers het onderwerp 'Kelènder' nog afgewerkt worden.

Tot volgende week!

Geschreven door: Jan Luysterburg