201. Zuiver drinkwater behoedde voor cholera

Links de watertoren. Met woningen op Hinthamereinde en Aawal. Anno 1905. Foto: Erfgoed ’s-Hertogenbosch nr. 0017011

In 1883-84 dreigde in ’s-Hertogenbosch een uitbraak van cholera. Teneinde de burgerij van zuiver drinkwater te kunnen voorzien, besloot het stadsbestuur tot de aanleg van een drinkwaterleiding. Het grondwater onder de zand- en heidegronden bij Nuland bleek de beste kwaliteit op te leveren. Op de hei tussen Nuland en Rosmalen kwam een pompinrichting, evenals stoomwerktuigen voor de gemeentelijke hoogdrukwaterleiding. Als onderdeel hiervan werd aan het Hinthamereinde een watertoren geplaatst. Tot 1974 is hij als zodanig in gebruik geweest, daarna kwamen moderne pompen. Sinds mei 2001 staat hij geregistreerd als rijksmonument. Kleinschalige bedrijven, waaronder horeca, zijn er nu in gevestigd.

De Bossche watertoren is er een van het zogeheten vlakbodemtype. Helemaal boven in het gebouw bevinden zich twee identieke, rechthoekige vlakbodem-reservoirs van geklonken plaatijzer, met een gezamenlijke capaciteit van 400 kubieke meter. Gebouwd in 1885 in eclectische bouwstijl naar ontwerp van de architect Jan Kalff, in 1887 in gebruik genomen. Door de zware hoeksteunberen en de kantelen heeft de watertoren het karakter van een burcht, passend bij de Bossche vestingwerken.

De 33 meter hoge, bakstenen watertoren heeft een vierkant grondplan en een plat dak met kantelen. De toren heeft een hardstenen plint en vier geledingen die van elkaar worden gescheiden door hardstenen waterlijsten. De gemetselde hoekpilasters zijn in de eerste geleding voorzien van hardstenen blokken. Aan de noord- en zuidzijde leiden hardstenen trappen naar houten toegangsdeuren met smeedijzeren beslag. Aan de noordzijde hebben de deuren een rondboog bovenlicht met radiaalverdeling. Ze bevinden zich in een rondboognis met zandstenen aanzet-, tussen- en sluitstenen. In de boogtrommel is een schildering aangebracht met het Bossche stadswapen met twee wildemannen en het bouwjaar 1885, gesigneerd met de tekst: LAVEE EMAILLEE MR. GILLET PARIS 1887. Aan de zuidzijde bevinden de toegangsdeuren zich in eenzelfde rondboognis en hebben ze elk een vernieuwd halfrond bovenlicht.

In de tweede geleding is in de noord- en zuidgevel eenzelfde rondboognis aangebracht met zandstenen aanzet-, tussen- en sluitstenen. Binnen de gevelnis is op de eerste verdieping een gepaard rondboogvenster met ijzeren raam roedenverdeling en een rondboogvenster met zandstenen sluitstenen geplaatst. In de boogtrommel zitten twee halfronde, boogvormige ramen, van elkaar gescheiden door een hardstenen zuiltje. In de derde geleding zitten in elke gevel twee rondboogvensters met zandstenen sluitsteen. In de vierde geleding heeft elke gevel een rond raam met zandstenen aanzet- en sluitstenen.