Tietekot

Al meerdere keren heb ik jullie kennis laten maken met mijn vriend Toine Nooijens uit Etten-Leur, die vaak weinig inspiratie nodig lijkt te hebben om weer een prachtig gedicht te maken. Zo kreeg ik onlangs onderstaand gedicht van hem toegestuurd. Kennelijk is er in d'n of van Toine veel te beleven. Lees maar!

ÓZEN OF…
De zon scheen en twee tíete wulde 's gezelleg buurte.
Mar gèf wa bruine kiekskes stóke daor 'n stokske vur!
Ze gopte van d'n onger; líete da, al píepend, weete.
Gin aonsluitieng! Die tíete are da totaol nie dur!

D'n jinne kaokelde z'n bèst; keek kippeg in de rondte.
"Zeg, tíet", vróóg ze beneepe, "waor kan ik m'n ei nou kwijt"?
D'n aandre knikte en ze wees: "Kek daor, mwòi in de schaoduw".
"Bedankt", ríep ze; schóót 'r op af… Gelukkeg! Net op tijd!

Zes kiekskes kwame aongerend; wulde da ei bekijke.
Wa grwòte are voer in d'rren ópe kwèk gepropt.
Nuwsgiereg dowe ze 't om. Wow! Iets om mee te speule!
Mwòi nie! 'n Grwòt aand schóót omblaog en 't wier rap geropt.

'n Luie kat laag in de zon d'r kaoter te verwèrke.
Ze waar 'n bietje zat geworre van d'r melk mee rum.
Da kreeg ze jees per week, wies ze, vurraf al likkebaordend
en as 't wòit vergeete wier, dan waar ze uit d'r um.

N'n ond kwaam blaffend tusse al die tíete in gespronge.
Ze fladderde geschrokke wild omwòg, weg bij da bjist.
Da docht, schent, dat ie 'n nuw spelleke aar uitgevonne,
toddad 'n stem ríep: "Af! 't Is nie alle daoge fjist"!

D'n ond viel stil; verschóól z'n eige toen mar in de boskes.
'n Tíet docht: "Goei plek vur m'n ei"; aar da al ingepikt.
't Struif dróóp van z'n lijf, toen ie 'r, krrrak, vlot op gong zitte.
Die waar wel efkes zóet, vurdat ie da schwòn aar gelikt.

Dad is nou ózen of, dus boordevol mee gruun en leeve.
G'oefd echt nie daor te zen om te geniete van oe rust.
Miaauwe, blaffe en gekaokel zuld 'r aaltij wòre.
Mar 't is góed om 'r te zen. Echt waor, da zèg ik grust!...

Als Brabander kijkt u er natuurlijk niet meer van op, wanneer iemand het heeft over z'n tiete. Maar buiten de provincie vindt men dit maar een raar verschijnsel. Onlangs logeerde ik met mijn vrouw in een hotelletje in het mooie Zuid-Limburg. Daar maakten wij kennis met een echtpaar uit Overijssel. Nadat de man van het stel een paar verhaaltjes had gelezen in het Brabants boekske 2025, kwam hij mij uitleg vragen over het woord 'tiete'. Ik vertelde hem, dat dit bij ons een dialectwoord is voor kippen. Ik zag aan zijn gezicht, dat hij dit nauwelijks kon geloven. En zijn geloof verminderde nog meer, toen ik hem vertelde dat in de jaren negentig de Brabantse dialectzanger Drik de Bruyn erg populair was met zijn lied 'Tietekot'. Toen ik hem meedeelde, dat men het in Bergen op Zoom en omgeving vaak heeft over een 'tiet meej pielekes'', was het met mijn geloofwaardigheid helemaal afgelopen. Hij kon mij niet meer serieus nemen.
Toch is het woord tiete gemakkelijk te verklaren. Wanneer iemand kippen houdt, als boerin of gewoon als hobby of voor het dagelijkse eitje, en de kippen worden gevoerd, dan is het geluid om de kippen te lokken een langgerekt: 'Tiet ... tiet ... tiet'.

Het gebeurt wel vaker dat dialectwoorden zorgen voor verwarring. Wie herinnert zich niet de befaamde woorden uit een Ster-reclame ''t Ken net!' Dit betekent in het Fries dat het niet kan, terwijl het in het Nederlands net wel kan.
Zelf moet ik hier altijd aan denken bij het woord 'sebiet'. Iedereen bedenkt hierbij dat het woord afkomstig is uit het Frans en dat het dus betekent: meteen, onmiddellijk. Maar niet in het uiterste westen van de provincie. Wanneer daar iemand antwoordt: 'Jao, sebiet or', dan bedoelt hij, dat hij eerst nog even met iets anders bezig is. Meer zulke voorbeelden zijn natuurlijk van harte welkom bij Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

Tot de volgende keer!

Geschreven door: Jan Luysterburg