Onder grote belangstelling werd op zondag 9 maart 2025 in MFA De Snoeck te Lith het twintigste Brabants boekske, ditmaal met de titel 'Plat gezeed' gepresenteerd. Tevens maakte de onafhankelijke jury o.l.v. Riny Boeijen de prijswinnaars bekend van de Willem Ivenprijs, de prijs voor het mooiste verhaal of gedicht in het boekske. Deze jaarlijks verschijnende uitgave, die tot stand is gekomen onder redactie van Yoïn van Spijk en Jan Luysterburg, verschijnt met als titel ‘Plat gezeed’.
De presentatie vond plaats in een volle zaal van gemeenschapshuis De Snoeck in Lith. Aan de negentiende editie van deze Brabantse literaire traditie werkten meer dan tachtig auteurs mee. Zij publiceren in deze bundel nieuwe verhalen en gedichten, die stuk voor stuk geschreven zijn in het dialect van hun woonplaats of geboortestreek. Ook staat er een verhaal van Willem Iven in. Het boek is vorm gegeven door Marja van Trier en verder fraai geïllustreerd door Iris Bongers.
Foto's: ©2025 Frans van den Bogaard
De Willem Ivenprijs, met bijbehorend beeldje, is uitgereikt door Wethouder Hilde de Wit aan Jacques van Gerven
De middag had een mooi afwisselend programma met voorgedragen verhalen en gedichten door onder andere Johan van Diesen uit Ossendrecht en Brigit Bakx-Herman uit Bergen op Zoom, met telkens een duidelijke en interessante uitleg over de vele verschillen in de diverse Brabantse dialecten. Twee optredens van de unieke muziekgroep Trio Peter Aarts en de spanning rond de uitslag van de Willem Ivenprijs completeerden deze onderhoudende bijeenkomst. Bovendien bracht wethouder Hilde de Wit, die het eerste exemplaar van het Brabants boekske 2025 in ontvangst nam en de door het gemeentebestuur van Oss geschonken Willem Ivenprijs uitreikte, nog erg mooi nieuws mee: het gemeentebestuur van Oss verlengt de steun aan het Brabants boekske met opnieuw vijf jaar.
Het eerste exemplaar van het Brabants boekske is in ontvangst gemomen door wethouder Hilde de Wit
De Willem Ivenprijs werd gewonnen door Jacques van Gerven uit Valkenswaard met zijn aandoenlijke verhaal 'Onsmoederstaol'. De jury zegt over het verhaal van Van Gerven: "Een prachtige hommage aan zijn moedertaal, op momenten emotioneel en op momenten hilarisch. De schrijver legt in fraai proza de wortels van zijn moedertoal bloot; vanaf zijn veilige plek in de baarmoeder tot aan de keukentafel waar hij samen met zijn vader en moeder met liefde en respect terugkijkt op de geboorte van de taal die hem nooit meer heeft losgelaten. Zij was zijn eerste taaljuf, hij zijn grote inspirator. De grappige pointe van dit ontroerende en inspirerende verhaal maakt de cirkel rond."
Ook de tweede (Gerlaine Jansen met 'Op m'nnen Bosschen bèk') en de derde prijs (Cor Swanenberg uit Rosmalens Nuland met 'De taol van Thaus) kwamen in Oost-Brabant terecht. De vierde prijs was echter voor Ossendrechtenaar Johan van Diesen met zijn aandoenlijke gedicht 'Oep stap'. Brigit Bakx-Hermans met het verhaal 'Lekker perleeje' en Elly Schepers-Corstjens uit Oud Gastel met het gedicht 'Op z'n Gastels' kregen van twee van de drie juryleden het predicaat 'zeer verdienstelijk', wat betekent dat zij net niet in de prijzen vielen.
Geluidsfragmenten
Winnaar - Onsmoederstaol - Jacques van Gerven (Valkenswaard)
Tweede prijs - Op m'nnen Bosschen bèk - Gerlaine Jansen (Den Bosch)
Vierde prijs - Oep stap - Johan van Diesen (Ossendrecht)
Zeer verdienstelijk - Lekker perleeje - Brigit Bax-Hermans (Bergen op Zoom)
Klèènpielekesweer - Wilma Robben (Tilburg)
Wa m'ne maot en ikke gezeed hebbe - Paul Vriends (Bakel) Voorgedragen door Cor Swanenberg
Zeg 't nog 's op zo'n zin - Riek Janssen-Van den Oever - (Westerbeek)
Afscheid - Hans Lakwijk - (Dinther) - Bonus
Zieletoal - Guus Meeuwsen - (Alphen) - Bonus
Juryrapport Willem Ivenprijs 2025 - Riny Boeijen
Toespraak wethouder Hilde de Wit
Week 11 - 2025 - Eerste uur
Week 11 - 2025 - Tweede uur
Jacques van Gerven - winnaar Willem Ivenprijs 2025
Onsmoederstaol
“As ge ’t mee áánder over mij hèt, noem mij dan nooit ‘onze vadder’, want die zijt in d’n himmel, en ik , as ik ‘r al kom, nog lang nie.”
Onze pap. Hij sprèkt záácht en langzaom, asof ie de woorde één vur één vurzichtig ùitpakt en vur mij ùitstalt. “Dialect wont in mij.” Vier woorde die nou tusse ons in op taffel ligge.
As vanèèiges spiegel ik zèèn vollume en sprèèktempo en leg, bekant fluisterend, dezelfde woorde, mèr dan in ’n vraogzin, bij die van hum. “Dialect wont in mij?”
“In de moederschóót luisterde ik bij wijze van sprèèke al nur ’t ritme van de moedertaol. Onsmoederstaol. ’t Dialect.
Dè plat praote draog ik vanaf mèèn urste taolontwikkeling en geborte bij me, was onderdeel van de vèèiligheid die onze vadder en ons moeder mij gave as beebieke en as klèèn keind. Platte woorde van trost, van lof of vèèg ùit de pan.”
Bij de vurbilde die hij gèft, kèèk ik ‘m tot kiendje, groeit hij trugùit nur de kleuter van ‘lèèftèèd bewaorschool’ en hur ik ons opa en oma tegen ‘m zegge:
“Toe mèr mènneke, schreuwe mag. Nondetenair, wa hèdde gij dè goewd gedòn! Schèèijt ‘r ’s subiet mee ùit!”
Hij vat zèèn tas koffie bij ’t oor, brengt ‘m richting neus.
“Soms overvalt ’t mij en rùùk ik vruuger, zegt ie, zit ik wir op schóót in ’n kammer vol mee vertrùùwde tongval.
Bij tèèd en wijle zèn ‘r woorde, klanke die me lam kenne slòn dur de hòst lijfelijke herinnering òn ons moeder die zich vurover bùùgt en d’n bovenste knúúp van menne weinterjas dichtdoet.
Òn onze vadder die “goewd váásthááuwe” roept as ie, mee mij ááchterop, lachend, al wa ’t haole kan, op de trappers gòt stòn.
Bij dialect stoi ik, vur ik ‘r erg in heb, mee innen béén in ’t hede en mee ’t áánder in ’t verleeje. Nie vanwege de nostalgie, mèr vanwege de hechting òn de taol die me nooit mir hèt losgelaote.
Hij kèkt me in de óóge, zegt gedecideerd: Wa dè Gruun Buukske ok vurschrèèft, vur mij is ’t Onsmoederstaol. 1 woord. Mee ’n hoofdletter um ’t belang en ’t respect vur die taol te benaodrukke. En ‘Ons’ vààst òn ‘moederstaol’, want ’t Brabantse ‘ons’ gebrùike wij um òn te gèève dè we bij elkaor hurre en ons bij elkaor thuisvuule.
⁎⁎⁎⁎⁎⁎
Ons moeder zit tegenover mij. Tusse ons in de taffel wor we as gezin altijd òn ate, tege de muur ááchter heur de stònde klok die, zulang as ik ’t me kan herinnere, dag in dag ùit meetikte mee ’t lèève van mèèn ààuwelùi. De klok stòt stil. Ze hèt al in de gaote dè ik ’t gezien heb, zegt: ‘Seinds ie ‘r nie mir is, vergèèt ik ‘m wel ’s op te drèèije.
Ze schudt nog ne keer in en legt meepesant, onder heur motto ‘één kuukske is gin kuukske’, twéé sjokoprinse op de ráánd van ’t schotelke. Ze hèt de kwattakoeke, zoas zij ze noemt, net ver zat van smeltgevaor geleed.
Daor zit ze, mèèn urste taoljuffouw die mij de cadans, de millodie en ’t klemtóónepatróón van Onsmoederstaol ònlirde. Dialectlesse rustig opgebààuwd vanaf zówa de vijfde mònd in hurre veilige buik wor ik alle tèèd had um langzaomòn klanke te herkenne en, immel op de wírreld, via mèèn piepklèèn brein òn elkaor te puuzele tot woorde mee betéékenis en emotie.
Op mèèn vraog hoe ’t nou gòt antwoord ze: “Goewd jonge.”
Ze noemt me nog steeds ‘jonge’, moederschap kent ginne vervaldaotum.
Ik zeg: “Toen ik nog ne jonge was, stopte gij mij iederen aovend in mam en zeede gij dè gebedje op van die virtien engelkes.”
Mee krùipt ‘r ’n gevuul van gebùrgenheid in mij en herinner ik me ’t pròttestante mènneke dè bij ons in de buurt wonde. Ik had altijd meelèèij mee hum, want gerifformeerde keinder hadde gin engelkes òn hun bed. Die wiere nie bewaokt dur de gevleugelde beschermers van de echte gelúúvige, liepe iedere keer wir lèèvesgróót gevaor de náácht nie veilig dur te komme.
“Volge mij virtien engelkes nao.” Ons moeder is al bij d’n twidde versregel.
Gin engeltjes, mèr engelkes. Brabantse engelkes stonde òn alle kante van mèèn keinderbedje.
Ons moeder zegt ’t versrèèijm foutloos op. Ik luister mee m’n óóge dicht. ’t Vuult asof ik nog ne keer ingestopt wor onder ’n wèèrme wolle Didas deke.
Ik dróóm moeiteloos verder weg op mèèn fantasie, worvur dank urste taoljuf.
Vanùit d’n himmel luistere God de Vadder en onze vadder mee.
Langs dé Schepper en mènne schepper zie ik dialect-engelkes die èlleke streektaol beheerse in de startblokke stòn, um tege bedtèèd ’t luchtrùùm te kiéze vur hunne vlucht nur slaopende kiendjes van plat praotende vadders en moeders.
Hup, daor gòn ze.
Hurde ik Onze-Lieven-Heer nou “houdoe” roepe?
< In het dialect van Valkenswaard>
©2025 Jacques van Gerven
Brabants boekske
Het Brabants boekske, met als ISBN/EAN 978-90-90395784 NUR 303, is een uitgave van de Minerve Pers en is vanaf heden in de boekhandel te koop voor € 20,00. Het boekje is een regelrechte aanrader voor iedereen die van lezen houdt en de Brabantse dialecten een warm hart toedraagt.
U kunt ook een mailtje sturen naar
Tijdens het programma werd namens de gemeente Oss door een jury, bestaande uit Riny Boeijen (juryvoorzitter), Cees van Broekhoven en JACE v.d. Ven, de Willem Ivenprijs toegekend en uitgereikt voor het beste verhaal of gedicht. De prijs bestaat uit een kleurrijk beeld van een haan, die vervaardigd werd door Jenny Derksen. Deze haan is onder de Brabantse dialectauteurs inmiddels een felbegeerd object.
Zes inzenders en de winnaar hebben deze middag hun verhaal mogen voordragen. Hans Lakwijk was te laat met inzenden maar mocht toch zijn gedicht voorlezen.
Hier kunt U binnenkort de fotoreportage 2025 bekijken en op deze pagina hierboven kunt u de deelnemers en het juryrapport beluisteren.