Omroep Brabant

Op mijn oproep aan Omroep Brabant heb ik maar liefst 53 reacties ontvangen. Hartelijk dank daarvoor. Omdat ik met open vizier strijd, geef ik eerst de reactie van Renzo Veenstra, hoofdredacteur van Omroep Brabant:

Beste Jan,

Bedaankt vur oew mail die ik vandaog pas zaag. Ik had ’n wikske vekaansie. Ik mot zegge dè’k wel 'n bietje verbaosd en verrast zai dur de mail. En ik herken ok nie wè ge schraift.

Jao, ’t klopt: in ’n aontal programma’s praote wai Nederlands. Mar in steeds mir programma’s, zowel oep radio ès oep tv, praote wai Brabants. Wai hebbe Carnaval, wai hebbe ’t Fijnfisjenie-café, wai hebbe Christel de Laat die oonze taol spreekt. Wai hebbe Koen Wijn oep de radio, Eefke Boelhouwers. Wai selectere, steeds mir, meese mee ‘ne Brabantse tongval oef zelfs onvervalst accent oit oem bai oons te presentere. Wai hebbe spellekes oep de radio waorin de Brabantse taol centraol staot. Wai hebbe ‘ne kwis oep tv die gaot over Brabant, de taol, de provincie en al wè noeg mir Brabants is.

Ut enigste dè wai nie hebbe, en vruger dus wel, is ’n programma oep de radio dè himmel over ’t Brabants gaot. Mar: wè nie is, kan noeg komme. Tis misschien goed oem mekaor hier ‘ne keer over te spreke? Ik nodig oe in ieder geval van harte oit. Jammer dè wai die afspraok nie hadde vurdè gai deus stukske in de plaotselijke kraant zette. Mar: tis nie aanders. Ge zai welkom!

Met vriendelijke groet,

Renzo Veenstra

Hierop heb ik als volgt gereageerd:

Beste Renzo,

Hartelijk dank voor uw snelle reactie. Heel sympathiek dat u dat heeft gedaan in uw dialect. Uit respect daarvoor beantwoord ik uw schrijven nu in het Standaardnederlands.

Ik stel het uiteraard bijzonder op prijs dat u mij uitnodigt voor een gesprek. Ik ben daartoe ook graag bereid, maar pas na 25 mei 2021. Ik zal u uitleggen waarom. U herkent niet wat ik schrijf. Dat zou het antwoord van een minister aan de Tweede Kamer kunnen zijn. Maar in dit geval zegt het me bijzonder weinig. Ik fris graag uw herinnering op.

Negen jaar geleden heeft Omroep Brabant plots gekozen voor een radicaal andere koers. Enorm populaire programma’s als ’n Uurke Brabants, Op z’n Brabants en Brabant leeft! werden geschrapt. De gemiddelde leeftijd van de fans was te hoog. Men wilde een jongere doelgroep bereiken. U kunt dit niet ontkennen, want ik heb het van nabij meegemaakt. Ik kan me de totale ontreddering van de vele vrijwillige medewerkers nog heel goed herinneren.

Enkele jaren geleden werd bij Omroep Brabant besloten om toch eindelijk weer eens iets aan dialect te gaan doen. Het werd een miezerig programma-onderdeeltje in de voormiddag, waarbij een dialectspreker och arme één of twee zinnetjes in het dialect mocht zeggen, waarna de luisteraars/kijkers konden raden naar de betekenis. Mij werd ook gevraagd of ik hieraan mee wilde doen. In een uitvoerig schrijven heb ik uitgelegd, dat ik daar erg veel moeite mee had, maar dat ik uiteindelijk, in het belang van de Brabantse dialecten, wel bereid was om mee te doen. Ik heb daar nooit meer iets van gehoord.

Het klopt dat van lieverlee toch weer af en toe het dialect zijn intrede doet bij Omroep Brabant. Het blijft echter rommelen in de marge. Het gaat om spelletjes en zogenaamde amusementsprogramma’s. Daardoor wordt opnieuw het vooroordeel bevestigd, dat dialect minderwaardig is, uitsluitend geschikt om mee te lachen. Tonpraote kan niet zonder dialect, maar dialect kan prima zonder tonpraote.

Vorige week zijn door uw programma’s weer op pijnlijke wijze oude wonden opengereten. In een nummer van het tijdschrift Taal en Tongval stonden twee studies over de toekomst van de dialecten. De ene studie was van Arjen Versloot, die beweert dat de dialecten geleidelijk aan verdwijnen en het Brabants erg snel. Dat was meteen koren op de molen van Omroep Brabant! Sensatie en negatieve aandacht voor dialect, dat is smullen. De andere studie, van Jos Swanenberg en Kristel Doreleijers, toonde enerzijds aan dat de door Versloot gehanteerde methode niet deugde en anderzijds dat de Brabantse dialecten niet verdwijnen maar veranderen, zoals elke levende taal. Kristel Doreleijers mocht dit drie dagen later komen vertellen in het programma Kraak. Voor zover ze daartoe de gelegenheid kreeg deed ze dat uitstekend en overduidelijk. Toch kreeg in het daarna volgende weekoverzicht weer alleen het onderzoek van Versloot aandacht. Dat heeft mij zeer boos gemaakt. Vandaar dat ik in mijn wekelijkse dialectcolumn in de Halsterse Krant & de Zuidwestkrant deze woede heb geuit. Mijn lezers hebben nu enige tijd om te reageren op mijn artikel. Als ik al deze reacties heb verzameld, ben ik graag tot een gesprek met u bereid. Maar ik waarschuw u alvast: de reacties zullen niet mis zijn! Dan bent u daar alvast op voorbereid.

Hartelijke groet en tot ziens,

Jan Luysterburg

geschreven door: Jan Luysterburg