week 12 - 24 maart 2021

Het noemen van de bijnaam ‘Kiske Kemeedie’ en vooral ook mijn totaal falende herinneringsvermogen hebben voor veel reacties gezorgd. 

Met name van mensen die anders nooit reageren, althans niet naar mij. Ik ben deze mensen erg dankbaar, want dankzij hen kunnen onze lezers geamuseerd veel wetenswaardigheden lezen over een bekende Woensdrechtse dorpsfiguur uit het verleden. En op die manier zijn er vervolgens ook weer meer mensen die met elkaar de inhoud van deze rubriek bespreken.

De verhalen over Kiske Kemeedie zijn nu op. Er zijn echter nog enkele verhalen binnengekomen, die weliswaar niet over de inmiddels veelbesproken komediant gaan, maar wel over kemeedie. Over toneel dus.

 Yvonne Rijk bijvoorbeeld heeft ook een kemeedieverhaal opgestuurd:

‘Van Kiske Kemeedie heb ik nooit gehoord. Ik ken wel andere Kiskes bijv. “Kiske Snakke” (Kees Hendrickx). Maar je zegt dat er ook iets over toneelspelen verteld mag worden. Dat wil ik wel even doen. En dit keer geen verhaaltje over vroeger of over dialect, maar iets wat heden ten dage speelt. Vroeger hoorde ik mijn ouders en familie altijd vertellen dat ze zeker 3 keer per jaar een avondje naar “de kemeedie” gingen. Dat was echt een gezellig avondje uit. Nu was er in die tijd natuurlijk ook niet zoveel te doen. Tegenwoordig is dat anders. (behalve nu dan in de Coronatijd). Je kunt kiezen uit bioscoop, schouwburg en noem maar op. Maar toch is er nog genoeg publiek voor een mooi toneelstuk, vooral als er lekker gelachen kan worden.

Zelf vind ik het heel leuk om toneel te spelen. Daarom ben ik enkele jaren geleden bij het Adolphinetoneel gegaan. Dit jaar zou voor mij de 6e keer zijn dat ik een rol mocht vertolken. De uitvoeringen waren altijd bij zaal “De Vrede”. Net de week van de generale repetitie en de opvoering kwam het bericht dat de cafés moesten sluiten en er niks meer mocht doorgaan van evenementen. Heel erg jammer. Tot nu toe mag het nog steeds niet. Maar het ergste is nog dat intussen Zaal de Vrede gesloten is. We wisten dat dit ging gebeuren, juist daarom hadden we zo graag ons stuk nog opgevoerd op het toneel waar we al die jaren zoveel lol hadden bij de repetities. Temeer omdat de vereniging juist vorig jaar 40 jaar bestond. En dat we nog bestaansrecht hebben blijkt wel uit het feit dat er ieder jaar 3 keer een uitverkochte zaal was. Dus wat nu? Waar moeten we gaan repeteren en vooral waar kan er een uitvoering worden gegeven? We weten het nog niet. Het zou toch heel jammer zijn dat ook deze traditie teloor gaat.

Ook Ad Borremans is in hart en ziel een kemeediespeuler. Lees maar!

Tenjeel
‘Kiske Kemeedie die em iek nie gekend en ok weinug veraole van woore vertelle, mar ’t zal best unne goeje gangmaoker gewiest zijn op fjeesjes en pertije. Mar oover tenjeel kan iek wel ’t tjeen en taander vertelle. Dat ies ter bij mijn met de papleepel in gegoote, denk. Want as klèèn manneke gieng iek al kijke nor de uitvoerienge van de tenjeel kluup van de Scheldezonen. Oos moeder spuulde daor ok bij, dus gienge wij ok kijke netuurluk. Die spuulde toen bij d’n Drop ien de zaol. Mar die kluup ies t’r meej gestopt rond 1960 volgus mijn. Mar ’t tenjeel bleef toch wel kriebele bij somugte oud spulders, zoow as Giel Cleiren en Adrie Schuurbiers, da waore ok zoow ’n paor manne die op fjeesjes op gienge treeje om de mèèse te vermaoke. En in 1980 zen die manne dan toch wir begonne om ’n tenjeelkluup op te riechte onder de naom Saamhorigheid, die dus nouw al ruim vjeertug jaor bestaot. De leeje wiere toen gezocht uit de vurrige kluup en ok dur meese te vraoge, waor da ze wa ien zooge om meej te doen. Zouw zen iek ies gaon kijke nar jin van de jirste uitvoeringe, en daor wier gevrooge of datter meese ien de zaol zoote om ’t ok ies ’n kjeer te prebeere. En op aonraoje van oos moeder em iek toen m’n eige ok mar opgegeeve. Bij ’t volgende stuuk oj iek toen al gelijk ’n rol gekreege en meej gespuuld. Da beviel wel goed en iek zen ’t blijve doen. En dat da tenjeelspuule dur oos moeder ies durgegeeve, da blek wel want ondertusse spuule d’r van oos tuis d’r dreij zuune en vier kleinkienders meej en doet d’ok aonang een steevegu duit ien ’t zakske. Oos moeder ed ok nog meejgespeuld ien ’n stuk van Saamhorigheid saome meej oos, da was wel schwoon om meej te maoke.’

Dialect op -ie
Een vorige keer heb ik gevraagd om mij woorden op te sturen, die in ons Brabantse dialect op -ie eindigen, terwijl ze dat niet doen in het Standaardnederlands. Hier is door een aantal mensen enthousiast op gereageerd. Zij hebben mij hele lijsten met dergelijke woorden toegestuurd. Helaas heeft niet iedereen het goed begrepen, want ik heb ook grote lijsten ontvangen met woorden waarin wel -ie voorkomt, maar die niet voldoen aan mijn verzoek. Dat is dan natuurlijk erg jammer van de gedane moeite. Hoewel, bezig zijn met taal (en dialect is ook taal) is altijd leuk. Ook als je daarbij vergeefse moeite doet. Je steekt er altijd weer wat van op, plus het doet je steeds meer beseffen hoe mooi ons dialect is en hoe interessant allerlei taalverschijnselen zijn. Tot volgende week!

geschreven door: Jan Luysterburg