Auteur: Ed Hupkens  Met dank aan de Werkgroep Toponymie, Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch

De Muntelstraat gezien vanuit de Aastraat, op de voorgrond links en rechts het Hinthamereinde. Anno 1970.
Foto: Erfgoed ’s-Hertogenbosch nr. 0040411

In ’s-Hertogenbosch komt een aantal straatnamen voor die beginnen met ‘Muntel’. De wijk Hinthamerpoort kent de straatnaam Muntelbolwerk, in de stadswijk De Muntel bevinden zich het Muntelplein en de Munteltuinen. En in De Hofstad bestaan de Muntelstraat en Muntelwal. Met de veldnaam ‘muntel’ wordt het gebied aangeduid, dat aan de noordzijde werd begrensd door de Vliertse Wetering en zich naar het zuiden uitstrekte tot aan de Binnendieze achter de Orthenstraat en tot achter de bebouwing van het Hinthamereinde. Een kleine poort in de noordflank van de stad, de Muntelpoort, gaf waarschijnlijk toegang tot een veldweg in de Muntelpolder. Het poortje moet reeds vóór 1399 bestaan hebben.

Het woord ‘muntel’ is een toponiem, een oude veldnaam. Een mogelijke verklaring wordt toegeschreven aan de Oudgermaanse woorden ‘mun’ en ‘lo’. Mun staat voor begraafplaats en lo voor bos, dus ‘begraafplaats bij het bos’. Op de Muntel werden mogelijk onze Germaanse voorouders begraven. Een andere interpretatie is een herleiding naar het woord ‘muntelo’: een ruig begroeide plaats in een drooggelegd moeras. Een derde mogelijkheid is de duiding van het woord muntel als ‘de macht van een huisheer’. In dit verband wordt gewezen op de verplaatsing begin 13e eeuw van het Hof van Brabant naar de noordzijde van de Hinthamerstraat en op De Muntel. Het vermoeden is dat de veldnaam ‘muntel’ in dit kader een relatie heeft met het Oudgermaanse woord ‘munt’. Met dit laatste woord wordt wel aangeduid het hele machtscomplex van de huisheer. Bij de Franken betekende dit woord het totale systeem aan macht van de hofmeier, de maior domus. Een hofmeier was oorspronkelijk de titel van het hoofd van het huishouden aan het hof van de Germaanse koninkrijken in de vroege middeleeuwen. Vooral in de Frankische koninkrijken van de 7e en 8ste eeuw aan het hof van de Merovingen, zou de functie aan belang winnen. Gelet op de bodemgesteldheid zal muntel een graslandcomplex zijn geweest; ook elders in Nederland ziet men voor een dergelijk complex het woord muntel gebruikt worden.

Op 31 mei 1881 vond in de Bossche gemeenteraad een beraadslaging plaats over een voorstel tot het geven van namen aan nieuwe straten. Met kwam tot een besluit: “Is mitsdien besloten te geven de navolgende naam aan den weg langs de huizen der Bouw Maatschappij bij den Hinthameruitgang: Muntelstraat”.