Auteur: Ed Hupkens  Met dank aan de Werkgroep Toponymie, Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch

De Bernestraat gezien vanaf de Noordwal in de richting van de Zuid Willemsvaart. Foto: Josephine Peren

De Bernestraat verbindt de Zuid-Willemsvaart met de Muntelwal. De straat dankt haar naam aan de abdij van Berne. In 1134 vestigden norbertijner monniken (witheren) zich in het gehucht Berne aan de Maas, ongeveer vier kilometer ten oosten van de plaats, waar kort daarna het kasteel Heusden en de stad Heusden zouden verrijzen. Tussen de abdij van Berne en de stad ’s-Hertogenbosch zijn allerlei contacten geweest. Jonker Willem van den Bossche bestemde in 1335 bij testament zijn mansio (stadskasteel) aan de Hinthamerstraat 141 tot een klooster. De abt van Berne, Theo van Horne, was een van zijn executeurs-testamentair, deze richtte in 1344 het stadskasteel in tot een clarissenklooster. De Clarastraat herinnert nog aan dit nonnenconvent. Het oudste cijnsregister van de abdij Berne stamt uit 1376. Er staan heel wat cijnzen (grondrente) vermeld, die door bewoners van Den Bosch moesten worden uitgekeerd. De abdij Berne bezat al in de 14e eeuw een refugiehuis in onze stad. Een refugiehuis was een plaats waar kloosterlingen van buiten ’s-Hertogenbosch in roerige tijden een veilig toevluchtsoord hadden. Ook op doorreis en bij het zaken doen in de stad hadden monniken een tehuis om te overnachten en maaltijden te gebruiken. Het eerste refugiehuis van de abdij Berne was gelegen Achter het Stadhuis, de huidige nummers 14 t/m 20. Het tweede refugiehuis, na verkoop van het eerste, stond aan de St. Jorisstraat, naast de toenmalige St. Joriskapel. Na de plundering in 1572 en de brandstichting en verwoesting van hun klooster zeven jaar later door de watergeuzen, onder leiding van Lumey, trokken de norbertijnen in hun refugiehuis. Terugkeer naar Berne was onmogelijk geworden, men keek uit naar een andere plek in de stad. In 1623 verwierven ze het vroegere Rijke Fraterhuis (huidige Hinthamerstraat 164). Lang hebben de norbertijnen niet in hun ruime klooster met kerk gezeten. Tijdens het beleg van ‘s-Hertogenbosch in 1629 werd een week voor de capitulatie op 14 september, het gehele kloostercomplex verkocht aan Johan van der Ven. Bij de totstandkoming van het capitulatieverdrag heeft abt Jan Moors, naast bisschop Ophovius, een belangrijke rol gespeeld. Na de capitulatie moesten alle mannelijke kloosterlingen de stad verlaten. De norbertijnen vertrokken naar Heeswijk. Op 29 maart 1899 besloot de gemeenteraad om de nieuwe weg tussen de fabrieksgebouwen van Rouppe van der Voort en Lewin de naam Bernestraat te geven.