Auteur: Ed Hupkens  Met dank aan de Werkgroep Toponymie, Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch

De Pieter van Osstraat gezien in de richting van de Van Rijckevorsel van Kessellaan. Anno 2012. Foto: Ed Hupkens

De Pieter van Osstraat is een van de verbindingsstraten tussen de Aartshertogenlaan en de Van Rijckevorsel van Kessellaan. Op 27 juli 1943 kregen straten, gelegen ten noorden van de Aartshertogenlaan, namen van personen die zich verdienstelijk hadden gemaakt voor de beschrijving van de historie van ’s-Hertogenbosch. Daartoe behoorde ook Pieter van Os. Hij werd geboren in ’s-Hertogenbosch halverwege de 15e eeuw, hij overleed op 2 december 1542. Zelf schreef hij zijn voornaam als Peter, de gemeente Den Bosch houdt het op Pieter. Hij was stadsklerk tussen 1483 en 1489 en vanaf 1489 tot 1536 een van de vier stadssecretarissen. Pieter van Os schreef in de jaren 1513- 1515 de oudst bewaard gebleven kroniek over stad en Meierij, met als titel ‘Handschrift wegens Brabant en ’s-Hertogenbosch’. In deze kroniek beschreef Van Os de historie van de stad en de Meierij binnen de context van het hertogdom Brabant, vanaf de geboorte van Adam en Eva tot 1515. Een andere, onbekend gebleven persoon, zette de geschiedschrijving voort tot 1523. Pieter van Os baseerde zich onder meer op ‘Die Alderexcellenste Cronyke’, een in 1512 uitgegeven kroniek van een onbekend gebleven auteur. Tevens maakt Van Os gebruik van Bossche en Brabantse diplomatieke bronnen. Deze beschreef hij in een uit twee delen bestaand cartularium, een verzameling afschriften van allerlei akten en andere juridische teksten. Vermoedelijk schreef Van Os zijn kroniek en cartularium in opdracht van het stadsbestuur. Een en ander ter legitimatie van de positie, voorrechten en aanspraken van de stad Den Bosch, in een tijd waarin het hertogdom Brabant in steeds groter wordende bestuurseenheden werd opgenomen. Van de kroniek van Pieter van Os is slechts één afschrift bekend, het in 1816 door geschiedschrijver Willem Cornelis Ackersdijck geschreven manuscript. Het is terecht gekomen in de abdij van Tongerlo. In 1997 gaf het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis de kroniek van Pieter van Os uit, auteurs A.M. van Lith-Droogleever Fortuijn, J.G.M. Sanders en G.A.M. Van Synghel. De transcriptie kon geschieden op basis van de grotendeels door Van Os eigenhandig geschreven tekst, die het Rijksarchief in Brabant in 1960 in langdurige bruikleen gaf aan het Provinciaal Genootschap. Het originele handschrift wordt nu bewaard op de Universiteit van Tilburg (Brabant-Collectie). De kroniek van Pieter van Os staat in de literatuur bekend als zijnde een goed gedocumenteerd en betrouwbaar manuscript.