Bossche Straten 2017
266. Laan van twee aartshertogen - Aartshertogenlaan
Auteur: Ed Hupkens Met dank aan de Werkgroep Toponymie, Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch |
De Aartshertogenlaan ter hoogte van de Pieter Borstraat in noordoostelijke richting. Anno 1949. Foto: Afdeling Erfgoed nr. 0000142
De straatnaam Aartshertogenlaan verwijst naar Albrecht (Albert) VII, aartshertog van Oostenrijk, en diens vrouw Isabella, aartshertogin van Oostenrijk. De titel ‘aartshertog’ komt vooral in Duitsland en Oostenrijk voor. Aartshertog Albrecht VII van Oostenrijk (1559-1621) was een zoon van keizer Maximiliaan II en kreeg zijn opvoeding aan het Spaanse hof van Filips II. Deze benoemde Albrecht in 1595 tot landvoogd van de Zuidelijke Nederlanden. Het was de tijd van de Nederlandse Opstand, de Tachtigjarige Oorlog. Op 6 mei 1598 droeg Filips II bij de Akte van Afstand de soevereiniteit over de Zuidelijke Nederlanden over aan Albrecht en diens toekomstige vrouw Isabella, een dochter van Filips. Een jaar later traden Albrecht en Isabella met elkaar in het huwelijk. Door deze verbintenis verwierf zij de titel aartshertogin van Oostenrijk. Albrecht zou tot aan zijn dood als soeverein over de Zuidelijke Nederlanden heersen. Als het echtpaar kinderloos zou sterven, zouden de Nederlanden weer onder een Spaanse vorst komen. Ze kregen drie kinderen, die echter allen zeer jong stierven. Albrecht en Isabella namen hun intrek in het Paleis op de Koudenberg in Brussel, zij waren erg geliefd bij de bevolking. In 1609 slaagde Albrecht erin een bestand te sluiten met de opstandelingen in het noorden. Deze tijdelijke wapenstilstand zou later bekend worden als het Twaalfjarig Bestand. In 1611 vaardigden de beide aartshertogen het Eeuwig Edict uit. Hierin werden onder meer familienamen vastgelegd en werden kerken verplicht doop-, huwelijk- en overlijdensregisters aan te leggen. Hier maken eeuwen later genealogen nog steeds dankbaar gebruik van. De 47 artikelen van het Eeuwig Edict worden beschouwd als de eerste aanzet tot een algemeen wetboek in de Zuidelijke Nederlanden. In 1621 stierf Albrecht, waarmee een einde kwam aan de soevereiniteit van de aartshertogen. De Nederlanden kwamen weer onder het gezag van de Spaanse troon. Isabella wilde terug naar Spanje, maar dat werd niet toegestaan. Tegen haar zin in bleef ze in Brussel als landvoogdes. Ze trad wel toe tot de orde der clarissen, in een klooster in Tervuren. December 1633 overleed ze te Brussel. Tijdens het beleg van ’s-Hertogenbosch in 1629 ging zij nauwelijks in op verzoeken om militaire hulp van de gouverneur Van Grobbendonck. De straatnaam Aartshertogenlaan werd op 18 februari 1936 door de gemeenteraad vastgesteld. Vanwege de Tweede Wereldoorlog werd de straat pas in 1946 aangelegd.