Op de Citadellaan keert het Regiment Wielrijders terug van de legerdag in Amsterdam. Links de Citadel. Anno 1938.
Foto: Afdeling Erfgoed nr. 0035211

De Citadellaan is de meest westelijk gelegen straat van De Muntel en een belangrijke toegangsweg naar de binnenstad. De straat is genoemd naar de Citadel, de in opdracht van de Raad van State, op advies van Frederik Hendrik, tussen 1639 en 1642 gebouwde schans met vijf bastions. De hoofdingang lag aan de stadszijde, aan de kant van Orthen kon men het fort verlaten via een poort aan de noordzijde. De officiële naam was Fort Willem Maria, genoemd naar de zoon en schoondochter van Frederik Hendrik. Behalve een verdedigingswerk tegen de Spanjaarden, was het veel meer een dwangburcht om de - in de ogen van de Staten-Generaal – onbetrouwbare, Spaansgezinde, katholieke stad onder de duim te houden. Het kreeg al snel de spotnaam ‘Papenbril’ van de katholieke Bosschenaren (de Papen); een ‘bril’ is een ander woord voor dwangburcht. De naam ‘Citadel’ ontstond pas in de Franse Tijd (1795-1813). Tussen 1788 en 1791 liet het landsbestuur een Huis van Arrest bouwen, een militaire gevangenis. In 1848 werd het fort tot kazerne verbouwd. In 1880 werd bij de verbreding van de Zuid-Willemsvaart, één van de bastions afgebroken. In de zestiger jaren verlieten de militairen de kazerne. Hun plaats werd ingenomen door kunstenaars, gastarbeiders, een jongerensociëteit en een hobbygarage van de P.T.T. Vanaf 1982 biedt het complex onderdak aan het Rijksarchief, nu het Brabants Historisch Informatie Centrum geheten. De depots werden ondergebracht in betonnen bunkers in de wallen. Na restauratie hebben deze vestingwallen weer het 17e-eeuwse aanzicht met borstweringen, schuttersbanketten, walgangen en opritten.