De Gruyterpassage gezien in de richting van de Orthenstraat. Gedateerd: 1990. Foto: SA nr. 0075538

In 1818 huurde graanhandelaar en molenaar Piet de Gruijter een winkeltje aan de Hooge Steenweg 10. Tien jaar later kocht hij de in de Orthenstraat nabij gelegen lintfabriek De Lintmolen. Hij installeerde er een rosgrutmolen in om er boekweit, haver en andere granen te pletten en erwten te splitsen. Na het toetreden van zoon Louis ging het bedrijf P. de Gruyter & Zoon heten, zonder puntjes. Dat scheelde in de kosten voor reclamemateriaal. In 1896 werd het eerste filiaal in Utrecht geopend; honderden winkels volgden. Door de vele winkeluitbreidingen werd de gruttersmolen te klein. Aan de Orthenstraat 14 en 16 werd in 1903 het eerste kantoor gebouwd. Drie jaar later gevolgd door een fabriek aan de Smalle Haven. Het pand Orthenstraat 14 had de naam Strickepoort. Het was een van de oudste, stenen huizen van de stad, gebouwd in de 14e eeuw. Op het achterterrein stonden vijf kleine huizen, die in 1904 zijn gesloopt ten behoeve van De Gruyter. In 1911 werd de Strickepoort afgebroken. Stapsgewijs werd het grootste gedeelte van de middeleeuwse bebouwing gesloopt, in 1939 stond er grootschalige betonbouw. In de zeventiger jaren kwam door allerlei oorzaken de neergang. September 1980 werd begonnen met de sloop van het fabriekscomplex; vanwege de kleur door Bosschenaren ‘het gele monster’ genoemd. Vijf jaar later staat er een groot appartementencomplex, de Brusselse Poort. November 1983 besloot de gemeente de nieuwe verbindingsstraat, tussen Orthenstraat en Smalle Haven, De Gruyterpassage te noemen. Een naam die herinnert aan het bedrijf dat hier stond én aan de familie De Gruijter die het stichtte.