Bossche Straten 2013
083. Een eigen sfeer
Auteur: Ed Hupkens Met dank aan de Werkgroep Toponymie, Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch |
De Kuipertjeswal gezien vanuit de Vughterstraat. Anno 1965. Foto: SA nr. 0042792
De Kruisbroedershof en naaste omgeving vormen een wijk met een geheel eigen sfeer. De buurt is ontstaan door de vestiging in 1470 van de Kruisheren, in ’s-Hertogenbosch meestal Kruisbroeders genoemd. Op een groot terrein bij de St. Jorisstraat bouwden zij hun kapel en klooster. Op de plek van de tegenwoordige St.-Cathrienkerk heeft het klooster gestaan, waarvan alleen de apsis (koorafsluiting) boven de Binnendieze (Kerkstroom) herinnert aan de kloosterkapel. Het kloosterterrein was bereikbaar via drie poorten: een aan de Kuipertjeswal, en twee aan de beide Kruisbroedersstraatjes. Na de inname van de stad in 1629 vertrokken de Kruisbroeders naar Schijndel. Kruisbroedersstraatje en Kruisbroedershof verbinden de St. Jorisstraat met de Kuipertjeswal. De Kuipertjeswal dankt volgens Roelands mogelijk zijn naam aan een kuiper die aan deze wal woonde. Tijdens archeologisch onderzoek in 2004 zijn op de hoek Kuipertjeswal en Kruisbroedershof enkele unieke leerlooierkuipen gevonden. De meeste looikuipen waren van baksteen, sommige nog ingedekt met een houten bekleding, wellicht door een kuiper aangebracht. Er werden ook nog hoornpitten aangetroffen. Die runderhoorns zaten vast aan huiden die ter plekke werden afgeleverd. Vlakbij de looiputten zijn funderingen van twee panden uit de 18e eeuw gevonden, en is een straatje blootgelegd dat parallel aan de Kuipertjeswal liep. Verder zijn een beerput en enkele zware, gemetselde kolommen (zogenaamde steunberen) in de bodem aangetroffen. Er is een flinke gedenksteen gevonden, met het jaartal 1611 erop, dat mogelijk aan het Kruisbroedersklooster herinnert. Bij graafwerk zijn in tuinen enkele markante, natuurstenen consoles (draag- of kraagsteen) aangetroffen, die ook aan het klooster herinneren.