Schilderij van A.J. van Opstal, met zicht op de Groote Hekel. Datering: 1853. Foto: SA nr. 0003773

Op plaatsen waar de Dommel en de Aa de stad binnenkwamen, werden in de late Middeleeuwen in de vestingmuur waterpoorten gebouwd. Deze poorten werden ’s nachts en in tijden van oorlog afgesloten door in de waterinlaatopening een balk of een boomstam neer te laten, die vol geslagen was met scherpe, ijzeren pinnen. Hierdoor kon niemand via een waterpoort de stad inkomen. Die balk met ijzeren pinnen werd een ‘hekel’ genoemd, omdat die leek op een vlas- of hennephekel: een houten blok met ijzeren pinnen. De stengels van het vlas of de hennep werden tussen die pinnen door getrokken om ze te ontdoen van ongerechtigheden, voordat ze verder bewerkt werden tot linnen stoffen of touw. Van deze bewerking komt de uitdrukking ‘over de hekel halen’ vandaan. Na verloop van tijd werd de betekenis van ‘hekel’ als een ‘balk met pinnen’ uitgebreid tot ‘waterpoort’ in zijn geheel. De Hekellaan is genoemd naar de Groote Hekel, aan de Zuidwal. Oorspronkelijk kwam hier via drie waterinlaten de hoofdstroom van de Dommel de stad binnen. Al in 1399 wordt deze hekel in de stadsrekeningen De Drie Heeckelen genoemd. Halverwege de 19e eeuw werd – in verband met veiligheidsoverwegingen - één waterinlaatboog dichtgemetseld, en kreeg de waterpoort de naam Groote Hekel. Dit ter onderscheiding van de Kleine Hekel, waardoor de rivier de Aa de stad binnenstroomde, ter hoogte van Sluis 0. In 1885 werd bij de Groote Hekel een stoomgemaal, het ‘watermasjien’, gebouwd. Daarna was het gedaan met de overlast van de jaarlijks terugkerende overstromingen in Den Bosch.