109. Gereformeerd Burger Weeshuis

Het zuidelijke gedeelte van de Parade heeft tot 1966 Weesstraat geheten. De naam herinnert aan het weeshuis dat hier ter plaatse eeuwen heeft gestaan. Op het huidige adres Parade 17/18 is ooit het Gereformeerd Burger Weeshuis gevestigd geweest. De geschiedenis ervan begint in 1563, als een nieuw weeshuis wordt opgericht. De zorg voor de weeskinderen wordt toevertrouwd aan de cellebroeders of alexianen, die aan de oostkant van de Parade een klooster hebben. Deze orde van lekenbroeders is – net als de cellezusters of zwartzusters - gespecialiseerd in het verplegen van lijders aan de pest en andere besmettelijke ziekten. Zij begraven de daaraan overledenen ook (cella = grafkamer). Tijdens de Beeldenstorm in augustus 1566 blijft het klooster van de cellebroeders gespaard, dankzij hun werk voor de weeskinderen. Het bestuur komt op een gegeven moment in handen van de stadsregering. In 1576 wordt het klooster definitief tot Stadsweeshuis bestemd, vanwege het vertrek van de cellebroeders. In 1616 wordt aan de Weesstraat een nieuw weeshuis gebouwd, met afzonderlijke toegangspoorten voor jongens en meisjes. Boven de ene poort hangt een steen met daarin het stadswapen, geflankeerd door twee weesjongens. Boven de andere poort hangt een steen met het wapen van Brabant, geflankeerd door twee weesmeisjes. In 1629 komt het weeshuis onder protestants bestuur, in 1865 wordt het afgebroken. Op de plaats van het huidige pand Parade 17/18 komt het Gereformeerd Burger Weeshuis. In 1934 wordt het weeshuis gesloten.

Het pand van het voormalige weeshuis is acht vensterassen breed met een verdieping onder een (met asbest gedekt) schilddak. De voorgevel is in schoon metselwerk opgetrokken, met een hardstenen plint en cordonlijsten. De gevel wordt afgesloten door een kroonlijst met consoles, een tandlijst en een balustrade met panelen. Op de begane grond zijn de risalieten (vooruitspringende delen) met bewerkte, rechthoekige blokken natuursteen voorzien (gebosseerd). De schuifvensters zijn lichtgetoogd en hebben een 4-ruits onderraam en een ongedeeld bovenlicht. In de uiterste traveeën bevindt zich een dubbele paneeldeur met bovenlicht en een geprofileerde lijst met kuif rond vensters op de verdieping. Boven het middenrisaliet bevindt zich een getoogde verhoging (een attiek) tussen pilasters. Aan weerskanten zitten voluutvormige (spiraalvormig) klauwstukken (zijstukken). In het middenveld van de attiek is de tekst Gereformeerd Burger Weeshuis uitgehouwen. Sinds 1989 is het complex een rijksmonument.