047. Scheiding naar geslacht

De voorgevel van ziekenhuis Sint-Joan de Deo. Anno 1936. Foto: Erfgoed ’s-Hertogenbosch nr. 0036178

Voormalig ziekenhuis ‘St. Joan de Deo’ aan de Papenhulst 26 is sinds november 2003 een rijksmonument. Gesticht in 1856 door de broeders van Barmhartigheid van Sint Joannes de Deo, die als lijfspreuk voerden Caritas Christi Urget Nos (de liefde van Christus drijft ons). De ziekenbroeders richtten zich op de verzorging van de meer welgestelde Bossche bevolking. In die tijd kende de ziekenzorg nog een scheiding naar geslacht: mannelijke patiënten werden verpleegd in Joannes de Deo, vrouwen in het Carolusziekenhuis.

Het complex aan de Papenhulst werd gerealiseerd in 1914. Dit hospitaal bouwde (ingrijpend) voort op een ouder ziekengasthuis van de broeders, dat dateerde uit 1879. In de zuidelijke achtergevel in het oudere muurwerk is nog een jaartalsteen aanwezig (tekst: B. v. B. 1879). Het ontwerp, met stijlelementen van het eclecticisme en neoclassicisme, is van de hand van de architect Jules Dony.
Het onderkelderde ziekenhuis heeft een L-vormige plattegrond. De westvleugel is langgerekt en rechthoekig en loopt langs de Papenhulst. De noordvleugel is uit verschillende bouwdelen samengesteld. Deze bestaat van west naar oost uit een kapel, twee langgerekte, drielaagse bouwdelen onder een schilddak en een tweelaags bouwdeel onder plat dak. Het geheel telt drie bouwlagen plus souterrain onder een samengesteld schilddak, gedekt met leien. Er zijn verscheidene dakkapellen. De geprofileerde dakgoot staat op klossen. In het midden van het dak boven de vleugel langs de Papenhulst bevindt zich een rond koepeltje op Toscaanse zuiltjes.

De gevels zijn opgetrokken in baksteen, met kunststenen cordonlijsten en aanzet- en sluitstenen. De voorgevel van de langgerekte westvleugel aan de Papenhulst wordt afgesloten door een kroonlijst. Links is een sterk risalerende gevelpartij, geheel rechts is een weinig vooruitspringende hoekrisaliet. De hoofdentree bevindt zich direct rechts van de meest linkse hoekrisaliet. Deze bestaat uit een dubbele eikenhouten paneeldeur met een gesneden omlijsting onder een ondiep portaal. Het geheel wordt afgesloten door een geprofileerde, kunststenen wenkbrauwoog op consoles. Hiervoor is later een diep voorportaal geplaatst. Dit heeft een plat dak en lage bakstenen muren waarop in kunststeen Toscaanse zuilen zijn uitgevoerd. Hiertussen bevinden zich ramen met kleine roedenverdeling. Het middengedeelte van de voorgevel wordt afgesloten door een fronton met oculus (= klein rond licht). Op de begane grond en eerste verdieping heeft de gevel een geleding met pilasters. Achter het ziekenhuis is een diepe tuin met een aantal buiten de rijksbescherming vallende bijgebouwen.